26 ноябрда Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази директори ўринбосари Дилноза Муратова ЕХҲТ амалдаги Раисининг гендер масалалари бўйича Махсус вакили Саара-София Сирень билан учрашди.

Учрашувда асосий халқаро юбилейлар, жумладан Пекин декларацияси ва Ҳаракат платформасининг 30 йиллиги, халқаро ташкилотлар доирасида гендер механизмларини амалга ошириш, шунингдек, Хельсинки якуний ҳужжатининг 50 йиллиги ўз вақтида нишонланаётганига эътибор қаратилди. Замонавий Европа хавфсизлик тизимига асос солган Хельсинки ҳужжати қабул қилинганининг 50 йиллиги нишонланадиган йилда Финляндия учун ЕХҲТга раислик қилиш алоҳида шараф экани таъкидланди. Ушбу ҳужжатларда мустаҳкамланган демократия, қонун устуворлиги ва инсон ҳуқуқлари каби қадриятлар бугунги кунда ўз долзарблигини йўқотмагани, аксинча, замонавий глобал таҳдидлар шароитида янада муҳим аҳамият касб этаётгани қайд этилди.

Махсус вакил Финляндиянинг гендер тенглик соҳасидаги ютуқларига алоҳида эътибор қаратди. Таъкидланганидек, Финляндия ташқи ёрдамга қарам бўлган қашшоқ мамлакатдан дунёнинг энг тенг ҳуқуқли ва барқарор ривожланаётган давлатларидан бирига айланди, бу асосан имкониятлар тенглиги ва таълимга сармоя киритиш орқали амалга оширилди. Шу нуқтаи назардан, Финляндиянинг тарихий ютуқлари, жумладан, биринчи аёл депутатлар ва аёл вазирларнинг пайдо бўлиши, шунингдек, ушбу омилларнинг замонавий Финляндия жамиятини шакллантиришдаги роли тилга олинди.

Шу билан бирга, эришилган ютуқларга қарамай, Финляндия, бошқа кўплаб давлатлар сингари, гендер тенглик соҳасида жиддий муаммоларга, хусусан, бутун дунёда долзарб бўлиб қолаётган гендер зўравонлиги муаммосига дуч келишда давом этаётгани айтилди. Шу муносабат билан гендер тенглик ҳамда “Аёллар, тинчлик ва хавфсизлик” кун тартиби Финляндия ташқи сиёсатининг ҳам, унинг жорий йилда ЕХҲТга раислиги дастурининг ҳам диққат марказида эканлиги таъкидланди.

Мулоқот давомида Саара-София Сирень хоним мамлакатимизнинг гендер тенгликни илгари суриш ва БМТнинг "Аёллар, тинчлик ва хавфсизлик" резолюцияси кун тартибини амалга ошириш борасидаги саъй-ҳаракатларини ижобий баҳолади.

Шунингдек, Ўзбекистоннинг бугунги кунда гендер тенглик масаласига ёндашуви ҳамда амалга оширилаётган ислоҳотлари ва ташаббуслари Финляндиянинг ЕХҲТга раислиги давомида илгари сурилган устувор йўналишларига тўлиқ мос келиши ҳамда ушбу ислоҳотлар бутун жамият барқарорлигини ривожлантиришга хизмат қилиши эътироф этилди.

Муҳокамалар давомида Финляндия томонидан илгари сурилган хавфсизликни тушунишнинг замонавий модели тақдим этилди. Ушбу модель нафақат полиция, чегара органлари, қуролли кучлар каби давлат тузилмалари ўртасидаги мувофиқлаштиришни, балки жамиятнинг яхлит ривожланиши, ижтимоий бирдамлиги ва инқирозлар ҳамда фавқулодда вазиятларга қарши туришга тайёрлигига асосланган жамият барқарорлиги концепциясини ҳам ўз ичига олади.

Таъкидланганидек, Финляндиянинг ЕХҲТга раислиги дастури 2025 йилда бир нечта асосий йўналишлар атрофида тузилган бўлиб, улар орасида "Аёллар, тинчлик ва хавфсизлик" кун тартиби алоҳида ўрин тутади. Аниқ амалий қадам сифатида жорий йилнинг май ойида Венада бўлиб ўтган конференцияда "Аёллар, тинчлик ва хавфсизлик" масалалари бўйича йўл харитаси тақдим этилди. Ҳужжат иштирокчи давлатларга кун тартибининг ўз миллий моҳияти ва имкониятларига энг мос келадиган унсурларини танлаш имконини берувчи ўзига хос "восита" сифатида тавсифланди. Эътиборлиси шуки, “Йўл харитаси” ижобий қабул қилинди ва ҳозирги вақтда ЕХҲТга аъзо 30 га яқин давлат, жумладан Ўзбекистон ҳам уни амалда қўллашдан манфаатдор эканлигини билдирди.

Бундан ташқари, гендер тенглик ва иқлим ўзгариши ўртасидаги боғлиқлик гендер кун тартибининг муҳим жиҳатлари бўлиб қолиши, шунингдек, ушбу масалаларни илгари суришда турли омилларни янада кенг жалб қилиш зарурлиги қайд этилди. Ушбу кун тартибини муҳокама қилиш ва илгари суриш фақат аёллар иштироки билан чекланиб қолса, гендер тенглик соҳасидаги мақсадларга эришиш мумкин эмаслиги, айни жараёнда эркаклар ва гендер тенглик тарафдорлари ҳам асосий роль ўйнаши кераклиги алоҳида таъкидланди.

Инсон ҳуқуқлари бўйича

Ўзбекистон Республикаси

Миллий марказининг

матбуот хизмати