26-noyabrda Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazi direktori o‘rinbosari Dilnoza Muratova YeXHT amaldagi Raisining gender masalalari bo‘yicha Maxsus vakili Saara-Sofiya Siren bilan uchrashdi.

Uchrashuvda asosiy xalqaro yubileylar, jumladan Pekin deklaratsiyasi va Harakat platformasining 30-yilligi, xalqaro tashkilotlar doirasida gender mexanizmlarini amalga oshirish, shuningdek, Xelsinki yakuniy hujjatining 50 yilligi o‘z vaqtida nishonlanayotganiga e’tibor qaratildi. Zamonaviy Yevropa xavfsizlik tizimiga asos solgan Xelsinki hujjati qabul qilinganining 50 yilligi nishonlanadigan yilda Finlyandiya uchun YeXHTga raislik qilish alohida sharaf ekani ta’kidlandi. Ushbu hujjatlarda mustahkamlangan demokratiya, qonun ustuvorligi va inson huquqlari kabi qadriyatlar bugungi kunda o‘z dolzarbligini yo‘qotmagani, aksincha, zamonaviy global tahdidlar sharoitida yanada muhim ahamiyat kasb etayotgani qayd etildi.

Maxsus vakil Finlyandiyaning gender tenglik sohasidagi yutuqlariga alohida e’tibor qaratdi. Ta’kidlanganidek, Finlyandiya tashqi yordamga qaram bo‘lgan qashshoq mamlakatdan dunyoning eng teng huquqli va barqaror rivojlanayotgan davlatlaridan biriga aylandi, bu asosan imkoniyatlar tengligi va ta’limga sarmoya kiritish orqali amalga oshirildi. Shu nuqtayi nazardan, Finlyandiyaning tarixiy yutuqlari, jumladan, birinchi ayol deputatlar va ayol vazirlarning paydo bo‘lishi, shuningdek, ushbu omillarning zamonaviy Finlyandiya jamiyatini shakllantirishdagi roli tilga olindi.

Shu bilan birga, erishilgan yutuqlarga qaramay, Finlyandiya, boshqa ko‘plab davlatlar singari, gender tenglik sohasida jiddiy muammolarga, xususan, butun dunyoda dolzarb bo‘lib qolayotgan gender zo‘ravonligi muammosiga duch kelishda davom etayotgani aytildi. Shu munosabat bilan gender tenglik hamda “Ayollar, tinchlik va xavfsizlik” kun tartibi Finlyandiya tashqi siyosatining ham, uning joriy yilda YeXHTga raisligi dasturining ham diqqat markazida ekanligi ta’kidlandi.

Muloqot davomida Saara-Sofiya Siren xonim mamlakatimizning gender tenglikni ilgari surish va BMTning "Ayollar, tinchlik va xavfsizlik" rezolyutsiyasi kun tartibini amalga oshirish borasidagi sa’y-harakatlarini ijobiy baholadi.

Shuningdek, O‘zbekistonning bugungi kunda gender tenglik masalasiga yondashuvi hamda amalga oshirilayotgan islohotlari va tashabbuslari Finlyandiyaning YeXHTga raisligi davomida ilgari surilgan ustuvor yo‘nalishlariga to‘liq mos kelishi hamda ushbu islohotlar butun jamiyat barqarorligini rivojlantirishga xizmat qilishi e’tirof etildi.

Muhokamalar davomida Finlyandiya tomonidan ilgari surilgan xavfsizlikni tushunishning zamonaviy modeli taqdim etildi. Ushbu model nafaqat politsiya, chegara organlari, qurolli kuchlar kabi davlat tuzilmalari o‘rtasidagi muvofiqlashtirishni, balki jamiyatning yaxlit rivojlanishi, ijtimoiy birdamligi va inqirozlar hamda favqulodda vaziyatlarga qarshi turishga tayyorligiga asoslangan jamiyat barqarorligi konsepsiyasini ham o‘z ichiga oladi.

Ta’kidlanganidek, Finlyandiyaning YeXHTga raisligi dasturi 2025-yilda bir nechta asosiy yo‘nalishlar atrofida tuzilgan bo‘lib, ular orasida "Ayollar, tinchlik va xavfsizlik" kun tartibi alohida o‘rin tutadi. Aniq amaliy qadam sifatida joriy yilning may oyida Venada bo‘lib o‘tgan konferensiyada "Ayollar, tinchlik va xavfsizlik" masalalari bo‘yicha yo‘l xaritasi taqdim etildi. Hujjat ishtirokchi davlatlarga kun tartibining o‘z milliy mohiyati va imkoniyatlariga eng mos keladigan unsurlarini tanlash imkonini beruvchi o‘ziga xos "vosita" sifatida tavsiflandi. E’tiborlisi shuki, “Yo‘l xaritasi” ijobiy qabul qilindi va hozirgi vaqtda YEXHTga a’zo 30 ga yaqin davlat, jumladan O‘zbekiston ham uni amalda qo‘llashdan manfaatdor ekanligini bildirdi.

Bundan tashqari, gender tenglik va iqlim o‘zgarishi o‘rtasidagi bog‘liqlik gender kun tartibining muhim jihatlari bo‘lib qolishi, shuningdek, ushbu masalalarni ilgari surishda turli omillarni yanada keng jalb qilish zarurligi qayd etildi. Ushbu kun tartibini muhokama qilish va ilgari surish faqat ayollar ishtiroki bilan cheklanib qolsa, gender tenglik sohasidagi maqsadlarga erishish mumkin emasligi, ayni jarayonda erkaklar va gender tenglik tarafdorlari ham asosiy rol o‘ynashi kerakligi alohida ta’kidlandi.

Inson huquqlari bo‘yicha

O‘zbekiston Respublikasi

Milliy markazining

matbuot xizmati