Bu haqda AOKAda o‘tkazilgan brifingda Oliy Majlisning Bola huquqlari bo‘yicha vakili (Bolalar ombudsmani) Axborot xizmati rahbari Dilnoza Yusupova ma’lum qildi.

2024-yil davomida Bolalar ombudsmani kotibiyatiga bola huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilishi yuzasidan jismoniy va yuridik shaxslar, shu jumladan bolalar hamda ularning qonuniy vakillari tomonidan jami 1064 ta murojaatlar kelib tushgan.

Murojaatlarning 469 tasi Bolalar ombudsmani kotibiyati qabulida, shundan 160 ta murojaat Bolalar ombudsmani tomonidan o‘tkazilgan shaxsiy qabulida davomida qabul qilingan.

Shuningdek, 201 tasi pochta, 68 tasi Prezidentning Virtual qabulxonasi, 187 tasi elektron pochta hamda 139 tasi murojaat.gov.uz onlayn platformasi orqali qabul qilingan.

Shaxsan bolalardan kelib tushgan murojaatlar 44 ta yoki 4.1 % bo‘lib, voyaga yetmagan qiz bolalarning ulushi 61,4 foizni, 38,6 foizni esa o‘g‘il bolalar tashkil etadi..

  1049 ta murojaat O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari tomonidan,

7 tasi chet el fuqarosi tomonidan, 7 tasi Rossiya Federatsiyasining Bola huquqlari bo‘yicha vakili tomonidan yo‘llangan.

O‘z navbatida, kelib tushgan murojaatlarning 898 tasi Bolalar ombudsmani tomonidan nazoratga olingan bo‘lib, 93 tasi tegishliligi bo‘yicha yuborildi.

  Nazoratga olingan murojaatlarning:

– 283 tasi ijobiy hal etildi;

– 545 tasi bo‘yicha huquqiy tushuntirish berildi;

– 70 tasi esa ko‘rib chiqish jarayonida.

   Murojaatlar mazmuniga keladigan bo‘lsak:

Murojaatlarning 43,4 foizi bolaning shaxsiy huquq va erkinliklari, 41 foizi ijtimoiy huquqlar, 4,3 foizi iqtisodiy va ekologik huquqlar, 11,3 foizi esa bolaning boshqa huquqlariga tegishli bo‘lgan.

Xususan,

15,5 foizi bolaning oilaviy muhitga bo‘lgan huquqini ta’minlash;

7 foizi bolaning bilim olish huquqini ta’minlash;

6 foizi aliment olish huquqini ta’minlash;

5,8 foizi davlat organi va boshqa tashkilotlar faoliyatida bola huquqlarining buzilishiga oid masalalarga tegishlidir.

 Murojaatlarni  hududlar kesimida tahlil qilinganda, eng ko‘pi Toshkent shahri 366 tani, Toshkent viloyati 139 ta hamda Qashqadaryo viloyatidan 105 tani, eng kami esa Qoraqalpog‘iston Respublikasi 14 ta va Navoiy viloyatidan esa 27 tani tashkil qilgan.

 Bolalar ombudsmani tomonidan bola huquqlarini buzilishiga oid murojaatlar yuzasidan davlat organlariga 981 ta so‘rov kiritilgan bo‘lib, Bundan,

– 232 tasi Ijtimoiy himoya milliy agentligiga

– Ichki ishlar vazirligi va uning hududiy organiga - 201 ta;

– 135 tasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligiga

– Bosh prokuratura va uning hududiy organiga - 124 ta;

– 106 tasi esa Majburiy ijro byurosiga va boshqa idoralarga yuborildi.

 Ta’kidlash joizki, Bolalar ombudsmani so‘rovi va keyingi kuzatuvi doirasida mutasaddi idoralar tomonidan:

bolalarga nisbatan sodir etilgan zo‘ravonlik holatlari yuzasidan 18 ta ma’muriy hamda 14 jinoyat ishi qo‘zg‘atildi. Jumladan:

Jinoyat kodeksining 118, 129, 121, 126, 104, 117 va 137, hamda 277-moddalari bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atildi.

Shuningdek, Qozog‘iston Respublikasi Jinoyat kodeksi 120 va 121-moddalari

bo‘yicha jinoiy ishi qo‘zg‘atilgan.

-Zo‘ravonlikni bartaraf etish yuzasidan 4 nafar bolaga himoya orderi rasmiylashtirildi;

-bolaga nisbatan qo‘pol muomalada bo‘lganligi uchun 2 nafar ichki ishlar organlari xodimlariga intizomiy jazo chorasi qo‘llanildi;

-ta’lim muassasalarida 6 nafar pedagog xodim o‘z kasbiy faoliyatiga sovuqqonlik bilan qaraganligi, bolaga jismoniy zo‘ravonlik qilganligi uchun ma’muriy javobgarlikka tortildi, shundan 5 nafari bilan mehnat shartnomasi bekor qilindi;

-bolaga nisbatan qilgan qo‘pol xatti-harakatlari uchun 22 nafar pedagog xodimga nisbatan intizomiy jazo qo‘llanildi;

-ta’lim muassasasida bulling oqibatlarini bartaraf etish maqsadida 1 nafar o‘quvchi onlayn tarzda ta’limga o‘tkazildi, 1 nafar bola boshqa maktabga, 1 nafar o‘quvchi boshqa sinfga ko‘chirildi;

-4 ta holat yuzasidan bolaning huquqbuzarligi uchun onaga nisbatan ma’muriy jazo tayinlandi;

-4 nafar bola tibbiy ko‘rikdan o‘tkazilib, shundan 2 tasi dori-darmon bilan ta’minlandi;

-10 nafar bolaga vasiy, 1 nafariga homiy ta’minlandi;

-87 ta holat yuzasidan hududlardagi “Inson” ijtimoiy markazi tomonidan bolaning ijtimoiy psixologik vaziyati baholandi;

-3 nafar bolaga xorijga chiqish biometrik pasporti, 3 nafar bolaga tug‘ilganlik to‘g‘risida guvohnoma rasmiylashtirildi;

-Farzandidan alohida yashaydigan 1 nafar ona, 4 nafar ota bolalari bilan ko‘rishish huquqi ta’minlandi;

-3 nafar bola ta’lim muassasasiga qabul qilindi;

-2 ta kam ta’minlangan oilalar bolalari uchun nafaqa tayinlandi,

-1 nafar bolaga ta’lim olish uchun shartnoma pullari to‘lab berildi;

-5 nafar qarovsiz qolib ketgan bolalar onasining qaramog‘iga topshirildi;

-1 nafar bolaning meros huquqiga oid ulushi bo‘lgan uy-joyga taqiq solindi;

-Xorijda ota-onasi qaramog‘idan mahrum bo‘lgan 52 nafar bola O‘zbekiston Respublikasiga qaytarildi.

      Bolalar ombudsmani o‘tgan yildagi faoliyati davomidagi monitoring tashriflarini bola o‘z ixtiyori bilan chiqib keta olmaydigan ta’lim, tarbiya, tibbiyot muassasalarida, shuningdek voyaga yetmaganlarga ijtimoiy-huquqiy yordam ko‘rsatish markazlarida, tergov hibsxonalari va tarbiya koloniyalarida olib bordi. Xususan, 2024 yilda bunday yopiq muassasalarga jami 31 marta monitoring tashriflari amalga oshirildi.

Monitoring davomida muassasa tarbiyalanuvchilari hamda muassasada saqlanayotgan bolalar bilan 450 dan ortiq yakka uchrashuvlar va suhbatlar o‘tkazildi.

Shuningdek, respublika hududlaridagi voyaga yetmaganlarga ijtimoiy-huquqiy yordam ko‘rsatish markazlari hamda 24-son tarbiya koloniyasida bolalar tomonidan tezkor shikoyat va xabar berishni ta’minlash uchun “Bolalar ombudsmani qutilari” o‘rnatildi.

 Shuningdek, Bolalar ombudsmanining ijtimoiy tarmoqlarda rasmiy sahifalari yo‘lga qo‘yildi, “Bolalarvakili.uz” rasmiy veb-sayti ishga tushirildi.

2024-yilda bola huquqlari sohasida milliy qonunchilik va xalqaro standartlarni targ‘ib qilish, bola manfaatlari himoyasiga oid 6355 ta media-material jamoatchilikka e’lon qilindi. Aholining huquqiy madaniyatini oshirishga oid ijtimoiy tarmoqlar orqali 6119 ta material e’lon qilindi.

Bosma gazeta va jurnallarda  12 ta maqola e’lon qilindi, Radio va televideniyeda 102 ta chiqish qilindi. Ommaviy axborot vositalarida 122 ta rasmiy munosabat e’lon qilindi.

 Bola huquqlari bo‘yicha vakil 2025-yilda bola manfaatlari himoyasi sohasida o‘z faoliyatini davom ettiradi.