Shu kunlarda jahon hamjamiyati nigohi Markaziy Osiyoning yuragida joylashgan O‘zbekistonga qaratilgan. 5-9 aprel kunlari poytaxt Toshkent nufuzli xalqaro tadbir – Parlamentlararo Ittifoqning 150-assambleyasiga mezbonlik qiladi.

Dunyo e’tiboridagi bu voqea nafaqat mamlakat va mintaqa, balki butun dunyo parlamentlari hamjamiyati uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Anjumanda dunyoning 181 mamlakati, 15 kuzatuvchi  davlat hamda 25 dan ziyod xalqaro va parlamentlararo tashkilotdan 2000 ga yaqin delegat ishtirok etishi kutilyapti.

Anjuman davomida jahonning nufuzli parlament delegatsiyalari aholini ijtimoiy himoya qilish, kambag‘allikni qisqartirish, qonun ustuvorligini ta’minlash, inson huquqini himoya qilish, gender tenglikka erishish, ilm-fan va texnologiyani rivojlantirish hamda yoshlarni qo‘llab-quvvatlash kabi hayotiy dolzarb mavzular muhokama etiladi.

Shuni alohida ta’kidlash zarurki, bugungi murakkab, shiddat bilan o‘zgarayotgan dunyoda ijtimoiy adolat, tenglik va barqaror taraqqiyotga erishish har bir davlat, jamiyat uchun muhim vazifaga aylandi. Shu ma’noda Markaziy Osiyo tarixida ilk bor Toshkent shahrida o‘tadigan Parlamentlararo Ittifoqning 150-yubiley assambleyasi O‘zbekiston uchun muhim siyosiy va strategik voqelik sanaladi.

Parlamentlararo Ittifoq 1889 yil tashkil etilgan bo‘lib, qonun chiqaruvchi organlar orasida eng yirik va nufuzli xalqaro tuzilmadir. 180 dan ziyod mamlakatni birlashtirgan tashkilot tarkibida 15 mintaqaviy parlament, 15 kuzatuvchi tashkilot faoliyat yuritadi. Mazkur tadbir yurtimizda o‘tkazilishi “O‘zbekiston-2030” va boshqa strategik dasturlar doirasida olib borilayotgan izchil islohotlar samarasini keng xalqaro jamoatchilikka yetkazish uchun ham qulay maydon va imkoniyat.

Aytish joiz, 2025 yil Markaziy Osiyo, xususan O‘zbekiston uchun xalqaro siyosiy maydonda muhim burilish nuqtasidir. Zero, ilk bor azim Toshkentda tashkil etilayotgan nufuzli anjuman nafaqat diyorimizning xalqaro nufuzini yanada oshirish, balki mintaqaning global siyosiy jarayonga integratsiyalashuvida ham muhim qadam hisoblanadi. Assambleyani o‘tkazishdan ko‘zlangan asosiy maqsadlar qatoriga parlamentlar o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish, tinchlik va demokratiyani mustahkamlashni ham kiritish mumkin.

Yana bir nufuzli tadbir – shubhasiz kuni kecha navqiron Samarqandda boshlangan “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” birinchi sammiti. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev mazkur forum oldidan dunyoga mashhur axborot nashri – «Euronews»ga bergan intervyusida Markaziy Osiyoning salohiyati, jahonning yetakchi davlatlari mintaqamizga intilayotganiga alohida to‘xtaldi:

“Markaziy Osiyo endi tarixning chetida emas, balki o‘z strategik kun tartibini shakllantirayotgan, jadal rivojlanayotgan mintaqaga aylanmoqda. Siyosiy iroda, yuqori darajadagi o‘zaro ishonch va qo‘shma iqtisodiy tashabbuslar mintaqada barqaror rivojlanish uchun yangi imkoniyatlar yaratdi. Markaziy Osiyo beshligida O‘zbekistonning raisligi davrida biz quyidagi uchta ustuvor yo‘nalishga alohida e’tibor qaratamiz: mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlash, iqtisodiy integratsiyani chuqurlashtirish va ekologik barqarorlikni ta’minlash”.

Yuqorida Prezidentimiz ta’kidlagan uch muhim yo‘nalish zamirida kuchli qonunchilik – parlament, hukuqiy salohiyat va xalqaro hamkorlik yotadi. Shu ma’noda Toshkentning 150-assambleyaga mezbonlik qilishi mintaqamizning xalqaro maydondagi nufuzini yanada oshirib, mamlakatimizni global siyosiy jarayonlarning faol ishtirokchisiga aylantiradi. Qolaversa, qonun ijodkorligi, parlament nazorati kabi muhim yo‘nalishlardagi milliy tajribamiz dunyo hamjamiyati, xorij parlamentlari va jamoatchiligi tomonidan keng e’tirof etilayotgani ham haqiqat.

Bu natijalarga o‘z-o‘zidan erishilayotgani yo‘q. Keyingi yillarda milliy parlamentimiz Prezident Shavkat Mirziyoyev boshchiligida amalga oshirilayotgan huquqiy demokratik o‘zgarishlar silsilasida ijtimoiy-iqtisodiy yuksalish jarayoni va tashqi siyosatning faol ishtirokchisiga aylanmoqda. Oliy Majlis faoliyatining muhim yo‘nalishlaridan biri hisoblangan xalqaro parlamentlararo hamkorlik yangi tahrirdagi Konstitutsiya hamda “O‘zbekiston-2030” strategiyasi doirasida amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarga hamohang ravishda sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarilmoqda.

Ijtimoiy taraqqiyot va adolat uchun parlament harakati

Assambleya bu yil ayni mavzuga murojaat qilmoqda. Zero, parlamentlarga endi faqat qonun qabul qiluvchi emas, balki ijtimoiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, kambag‘allikni qisqartirish, teng imkoniyatlar yaratish, inson qadrini ulug‘lashda tashabbuskor siyosiy sub’ekt sifatida qaralyapti.

Assambleya kun tartibida tinchlik va xavfsizlik, inson huquqi, iqlim o‘zgarishi, yoshlar va ayollar faolligi, qurolli mojarolar ta’siri, BMT bilan hamkorlik kabi dolzarb yo‘nalishlar ham qamrab olingan. Xususan, Falastindagi vaziyat bo‘yicha ikki davlat mezoniga asoslangan yechimni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan siyosiy bayonot va tinchlik tashabbuslari muhokama markazida bo‘ladi. Yoshlar forumi, ayol deputatlar uchrashuvi, sun’iy intellekt, bolalar huquqi va iqlim masalasi bo‘yicha alohida tadbirlar ham o‘tkazilishi ko‘zda tutilgan.

Umuman, ishtirokchilar global muammolarni hal etishda parlamentlar rolini kuchaytirish bo‘yicha ilg‘or tajriba almashish imkoniga ega bo‘ladi. Ishonchim komilki, bu yirik anjuman samarali muloqot va muhim qarorlar qabul qilish uchun qulay maydon bo‘lib xizmat qiladi.

O‘zbekiston tajribasi raqamlarda...

E’tirof etish joiz, O‘zbekiston so‘nggi yillarda ijtimoiy taraqqiyot va adolatni ta’minlash borasida ulkan yutuqlarga erishdi. Bu muvaffaqiyatlar mamlakat yetakchisining tashabbuskorligi, insonparvarligi, uzoqni ko‘zlaguvchi yuqori siyosiy salohiyati, metin irodasi va jonkuyarlik bilan olib borayotgan qat’iy harakatlari bilan chambarchas bog‘liq, albatta. Shu o‘rinda statistikaga e’tibor qaratsak.

Joriy yil 102 turdagi ijtimoiy xizmat mahalla darajasiga tushirildi. Natijada nogironligi bor bolalar uchun muntazam parvarishlash xizmati yo‘lga qo‘yilib, 700 nafar ota-onaning ishlashiga sharoit yaratildi. Harakatlana olmaydigan 4 000 nafar yolg‘iz keksaga o‘z uyida ijtimoiy xizmat ko‘rsatilmoqda. Mahallalarda 95 000 muhtoj odamga ijtimoiy xodim orqali yordam berildi. 51 000 kishiga nogironlik belgilandi va imkoniyati cheklangan 5 000 bola bog‘cha-maktabga joylashtirildi.

Mamlakatning har bir fuqarosi e’tiborda ekani ijtimoiy tenglik va ijtimoiy adolat prinsipini amalga oshirayotgan davlatimiz rahbari islohotlarida hayotiy tasdig‘ini topmoqda. Ayniqsa xotin-qizlar huquqi va manfaatini to‘liq ta’minlash, ularning qadr-qimmatini ulug‘lash davlat siyosatida yetakchi masalaga aylandi.

2017 yil boshqaruv sohasida xotin-qizlar o‘rtacha 20 foizni tashkil etgan. Hozir bu raqam 35 foizga yetdi. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlarining 38 foizi, Senat a’zolarining 27 foizi ayollar. O‘tgan yil Olimpiya va Paralimpiya o‘yinlarida mamlakatimiz delegatsiyasi tarkibidagi xotin-qizlardan 3 nafari oltin, 8 nafari kumush, 3 nafari bronza medal qo‘lga kiritgani tarixda eng yuqori natija sifatida muhrlandi.

Xulosa shunday: O‘zbekiston xalqaro anjumanga hozir. Mamlakatimiz jahon parlamentarizmi tarixidagi muhim bosqich – inson qadrini ustuvor qo‘yadigan yangi siyosiy yo‘l boshida turibdi. Assambleyada qabul qilinadigan hujjatlar – deklaratsiya va rezolyutsiyalar XXI asrdagi parlament faoliyati uchun amaliy “yo‘l xaritasi” bo‘lib xizmat qiladi.

A.Ko‘chimov,

O‘zbekiston Respublikasi Senati a’zosi