2020 yil 4 sentyabr kuni mamlakatimizning AQShdagi elchixonasi tomonidan O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Spikerining birinchi o'rinbosari Akmal Saidov raisligida yangi tahrirdagi «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risida»gi qonun loyihasini muhokama qilish bo'yicha onlayn maslahatlashuvlar o'tkazildi, deb xabar tarqatdi «Dunyo» axborot agentligi.

Uchrashuvda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Din va e'tiqod erkinligi bo'yicha maxsus ma'ruzachisi Ahmad Shahid, BMT Inson huquqlari bo'yicha kengashining Markaziy Osiyodagi mintaqaviy vakili Rishar Komenda ishtirok etdi. Shuningdek, AQSH Davlat departamenti, Xalqaro diniy erkinlik bo'yicha komissiya, Global jalb qilish instituti (IGE) mutasaddilari, Brigam Yang universitetining Huquqiy va diniy tadqiqotlar xalqaro markazi mutaxassislari qatnashdi.

Akademik A.Saidov ta'kidlaganidek, qonun loyihasi har kimning vijdon erkinligiga bo'lgan huquqini, dinga bo'lgan munosabatidan tashqari fuqarolar tengligini, jamiyatda millatlararo va konfessiyalararo kelishuvni ta'minlash borasida davlat organlari va diniy tashkilotlar o'rtasidagi munosabatlarni tartibga solishga qaratilgani bilan ahamiyatlidir.

Loyiha bilan diniy tashkilotlarni davlat ro'yxatidan o'tkazish tartib-taomillari yengillashtirilmoqda. Xususan, taqdim etiladigan hujjatlar soni qisqartirilmoqda, davlat xizmatlari to'liq elektron ko'rinishda amalga oshirilishi joriy etilmoqda, ro'yxatdan o'tkazishni rad etish asoslari aniq belgilanmoqda.

Shuningdek, qonun loyihasida har bir shaxsning Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi, Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt hamda O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi bilan kafolatlangan vijdon erkinligi va diniy e'tiqod huquqini ta'minlashga oid munosabatlar tartibga solingan.

Yig'ilishda qonun loyihasiga kiritilgan asosiy o'zgarishlar muhokama qilindi. Unga ko'ra, xususan, qonunchilikda qo'llanilgan ta'riflarga aniqlik kiritildi, davlat siyosatining asosiy yo'nalishlari va printsiplari belgilandi. Diniy tashkilotlarni ro'yxatdan o'tkazish va ularning faoliyat tartibi soddalashtirildi, davlat organlarining tartibga solish funktsiyalari maqbullashtirildi.

Xorijiy ekspertlar tomonidan O'zbekistonda keyingi to'rt yil davomida vijdon erkinligi sohasida amalga oshirilgan islohotlar alohida e'tirof etildi. Ular, shuningdek Oliy Majlis Qonunchilik palatasida ko'rib chiqilayotgan mazkur qonun loyihasi yuzasidan o'z fikr va mulohazalarini bildirdilar. 

Onlayn muhokamalarda so'zga chiqqan AQShning Xalqaro diniy erkinlik sohasidagi maxsus topshiriqlar bo'yicha elchisi Samyuel Braunbek O'zbekistonning diniy
erkinlikni ta'minlash sohasidagi muvaffaqiyatli qadamlaridan xursand ekanini ta'kidladi. «Mahbuslarni ozod qilish, qonunchilikni liberallashtirish, voyaga etmaganlarning masjidga kelishiga ruxsat berish, diniy tashkilotlarni ro'yxatdan o'tkazish — bularning barchasi e'tirofga molik yutuq», dedi u.

— Siz nafaqat Markaziy Osiyo mamlakatlari, balki butun dunyo uchun diniy erkinlik ta'minlangan erkin jamiyatga o'tish yo'lini birinchi bo'lib ko'rsatayotganingizga chin dildan aminman, dedi AQSH Davlat departamenti vakili.

BMTning Din va e'tiqod erkinligi bo'yicha maxsus ma'ruzachisi Ahmad Shahid O'zbekiston hukumati tomonidan qo'llab-quvvatlangan ochiq muloqot uchun minnatdorlik bildirdi va O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoevning taqiqlangan tashkilotlardagi ishtiroki uchun ozodlikdan mahrum qilingan bir guruh shaxslarni afv etish to'g'risida yaqinda chiqargan qarorini yuqori baholadi.

BMT vakili qonun loyihasining asosiy afzalliklarini diniy tashkilotlarni ro'yxatdan o'tkazish tartibini soddalashtirish bilan izohladi. Shu bilan birga, loyihada mustahkamlangan qonuniylik, tenglik va dunyoviylik tamoyillarini mustahkamlash uchun Ahmad Shahid qonun loyihasining qoidalarini Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt, Din va e'tiqodga asoslangan har qanday murosasizlik va kamsitishni yo'q qilish to'g'risidagi deklaratsiya, Rabot rejasi va harakatlari normalariga moslashtirishni taklif qildi.

Maxsus ma'ruzachi, shuningdek qonun loyihasi jamoatchilik muhokamasiga qo'yilganini hamda hujjatning YEXHT ekspertlari va Venetsiya komissiyasiga ko'rib chiqish uchun taqdim etilishini ma'qulladi.

Global jalb qilish instituti (IGE) rahbari Kris Saypl so'nggi uch yil davomida O'zbekistonda amalga oshirilgan o'zgarishlarni «chiqayotgan quyosh»ga qiyosladi. IGE rahbari qonun loyihasini ishlab chiqishning alohida ahamiyatini ta'kidlab, diniy erkinlikni ta'minlashning o'z modelini amalga oshirishda O'zbekiston tajribasi boshqa mamlakatlar tomonidan o'rganilishiga umid bildirdi.

Brigam universiteti professori Yanga Elizabet Klark o'z ma'ruzasida qonun loyihasida aks ettirilgan bolalarning ibodat qilishda to'siqsiz ishtirok etishiga ruxsat berish va xususiy diniy ta'limga qo'yilgan cheklovlarni olib tashlash, diniy tashkilotlar uchun ro'yxatdan o'tish jarayonini sezilarli darajada soddalashtirish, ularning avtonom huquq va vakolatlarini kengaytirish, tashkilot rahbariyatini tayinlash va xayriya tadbirlarini amalga oshirish bilan bog'liq asosiy ijobiy o'zgarishlarni e'tirof etdi.

Tadbir yakunida ta'kidlanganidek, mazkur qonun loyihasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi rasmiy veb-saytiga jamoatchilik muhokamasiga qo'yilganidan so'ng uni
takomillashtirishga qaratilgan ko'plab takliflar kelib tushmoqda. Bu, o'z navbatida, loyihani yanada maromiga yetkazish imkonini beradi.

Ma'lumot uchun: Maslahatlashuvlardan keyin onlayn-tadbirning ayrim ishtirokchilari ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarida O'zbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risida»gi qonuni loyihasining taqdimoti xususida sharhlar qoldirdi.

Xususan, Xalqaro diniy erkinlik bo'yicha komissiya raisining o'rinbosari Nadin Maenza «O'zbekistonda din to'g'risidagi yangi qonun loyihasining jamoatchilik muhokamasiga qo'shilish men uchun sharaf. Bunda ochiq va oshkora jarayonni kuzatayotganimdan xursandman. Komissiyamiz a'zolari davom etayotgan o'zgarishlardan mamnun”, deb yozgan.

Global jalb qilish instituti prezidenti Kris Saypl ham Feysbukdagi sahifasida quyidagi mazmunda xabar joylashtirgan: «Bu ikki soat davom etgan chin ma'nodagi mazmunli bahs bo'ldi. Onlayn yig'ilishimiz o'zbekistonlik do'stlar bilan uch yillik yaqin hamkorlikni namoyish etdi. Ishlab chiqilgan qonun loyihasi xalqaro me'yorlarga mos keladi va bunda O'zbekiston madaniyati asos bo'lib xizmat qilmoqda. Eng muhimi, o'zaro maslahatlashuvlarning ochiq jarayoni boshqalar uchun namuna bo'la oladi».

Inson huquqlari bo'yicha
O'zbekiston Respublikasi
Milliy markazining
matbuot xizmati