O‘zbekistonda ayollarga ko‘rsatilayotgan yuksak e’tibor tufayli 2020 yilda mamlakatimiz parlamenti xotin-qizlar soni bo‘yicha dunyodagi 190 ta parlament orasida 37-o‘ringa ko‘tarildi. Ayollar soni Qonunchilik palatasida deputatlar umumiy sonining 32 foizini, Senatda esa 25 foizini tashkil etib, bu orqali O‘zbekiston tarixida ilk marotaba milliy parlamentda xotin-qizlar soni BMT tomonidan belgilangan tavsiyalarga mos darajaga yetishiga erishildi.

         Prezidentimiz tomonidan ayollarning huquq va erkinliklarini ta’minlash, qonuniy manfaatlarini himoya qilish, ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtoj xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash uchun davomiy ravishda keng ko‘lamli islohotlar olib borilmoqda. Xususan, “Inson qadri uchun” tamoyili asosida xalqimizning farovonligini yanada oshirish maqsadida qabul qilingan, 2022-2026 yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasida bu borada ham ustuvor vazifalar belgilab olindi.

2026 yilga qadar malakali tibbiy va ta’lim xizmatlari, munosib yashash sharoitlari bilan ta’minlashni sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish, ehtiyojmand aholini ijtimoiy nafaqa va moddiy yordam bilan to‘liq qamrab olish, kam ta’minlangan oilalarga ijtimoiy yordam va xizmatlarni ijtimoiy shartnoma asosida taqdim etish, “Ijtimoiy himoya yagona reestri” axborot tizimida yordamga muhtoj ayollar, yoshlar va nogironligi bo‘lgan shaxslar bo‘yicha alohida ma’lumotlar bazasini yaratish, “Temir daftar”, “Yoshlar daftari” va “Ayollar daftari”ni “Ijtimoiy himoya yagona reestri” bilan integratsiya qilish shular jumlasidandir.

         Joriy yil Xalqaro xotin-qizlar kuni arafasida – 1 martda Prezident Shavkat Mirziyoev raisligida xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash tizimini yangi bosqichga ko‘tarish va ayollarning jamiyatdagi o‘rnini yanada yuksaltirish va mustahkamlash, shuningdek, ularning ijtimoiy himoyasini kuchaytirish, oilaviy zo‘ravonlikning oldini olish, gender tenglikni qaror toptirishga qaratilgan muhim chora-tadbirlar yuzasidan videoselektor yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.

         Davlatimiz rahbari raisligidagi yig‘ilish boshida ko‘p ming yillik davlatchiligimiz tarixida buyuk namoyandalar, mohir sarkarda va siyosatchi ota-bobolarimiz yonida hamisha oqila, jasur va fidoyi momolarimiz ham yuksak aql-zakovati bilan mamlakat ravnaqiga munosib hissalarini qo‘shib kelganlari ta’kidlandi.

         «Donishmand xalqimiz hamisha ayollarni e’zozlab yashagan, xotin-qizlarga yuksak ehtirom ko‘rsatib yashash el-yurtimizga xos azaliy qadriyatga aylangan. Buni muqaddas Qur’oni karimning eng katta suralaridan biri — «Niso», ya’ni «Ayollar» deb atalishi ham tasdiqlaydi. Alloh taolo ushbu surada insonlarni ayollarga adolatli munosabatda bo‘lishga da’vat etadi», — dedi Sh.Mirziyoev.

         Prezidentimiz bugungi farovon hayotimiz ham, yorug‘ kelajagimiz ham albatta oila va jamiyatning ustuni, hayotimizning fayzi va ko‘rki bo‘lgan ayollarga bog‘liq ekanligini e’tirof etar ekan, ayollarning salomatligini tiklash va ularga malakali tibbiy xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ham qator tadbirlar amalga oshirilishini ma’lum qildi. Jumladan, 2022 yilda:

         - 2021 yilga nisbatan 5 baravar ko‘p, ya’ni qo‘shimcha 6 ming nafar ayollarga yuqori texnologik tibbiy yordam ko‘rsatiladi va bunga 100 milliard so‘m yo‘naltiriladi;

         - respublika bo‘yicha 10 mingdan ziyod nogironligi bo‘lgan xotin-qizlar reabilitatsiya vositalari bilan ta’minlanadi;

          - 3 million nafar xotin-qiz onkologik skriningdan o‘tkaziladi, buning uchun byudjetdan 40 milliard so‘m mablag‘ ajratiladi;

         - 2022-2025 yillarda 227 ta tug‘ruq kompleksi hamda 46 ta tumanlararo perinatal markazlari to‘liq ta’mirlanadi va jihozlanadi;

         - 9-12 yoshdagi o‘smir qizlarni odam papillomasi virusiga qarshi emlash va boshqa 12 turdagi vaksinalar uchun 200 milliard so‘m ajratiladi;

         - tug‘ish yoshidagi, homilador va bola parvarishidagi ayollarni dori va vitaminlar bilan bepul ta’minlash ko‘lami kengaytirilib, mablag‘lar hajmi 30 milliard so‘mdan 100 milliard so‘mgacha oshiriladi.

   Ta’lim tizimida ham xotin-qizlarga yanada keng imkoniyatlar yaratiladigan bo‘ldi:

   - yangi o‘quv yilidan boshlab magistraturada o‘qiyotgan qizlarning kontrakt pullari to‘liq byudjetdan qoplab beriladi (23 ming nafar qizlarga 200 milliard so‘m);

   - har yili 50 nafar qizlar nufuzli xorijiy oliygohlarga bakalavr va 10 nafari magistraturaga yuboriladi;

   - har bir viloyatda ehtiyojmand oila vakillari, ota yoki onasini yo‘qotgan 150 nafar qizlarning (jami 2,1 ming nafar) ta’lim kontrakti mahalliy byudjetdan to‘lab beriladi;

  - yosh farzandi bor talaba-qizlarga masofaviy o‘qishga sharoit yaratiladi;

  - doktorantura yo‘nalishida xotin-qizlar uchun har yili kamida 300 tadan maqsadli kvota ajratiladi.

   Davlatimiz rahbari sohadagi muammoli masalalarga ham to‘xtalib, “Bu borada hali ko‘p ishlar qilishimiz zarur”, deya ta’kidladi. “Ayollar daftari”da 630 mingdan ziyod xotin-qiz ro‘yxatda turgani, ulardan 200 ming nafari ishsiz hisoblanishiga alohida e’tibor qaratildi.

     “Afsuski, bu muammolarni hal etishda mahalla faollari, jamoatchiligimiz va nuroniylarimizning o‘rni va ta’siri ham sezilmayapti. Bir narsani aniq tushunishimiz kerak. Ham, oila, ham bola tarbiyasi bilan shug‘ullanish bilan birga, o‘qish, ish yoki tadbirkorlikni olib borish katta matonat talab qiladi”, dedi Sh.Mirziyoev.

    Mamlakatimiz ayollarining bu va boshqa muammolarini hal etish maqsadida Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasini tashkil etish bo‘yicha Prezident farmoni imzolandi. Qo‘mita rahbari lavozimiga To‘raqo‘rg‘on tumani hokimi Zulayho Mahkamova tayinlandi. Z.Mahkamova ayni paytda Bosh vazir o‘rinbosari va Senat a’zosi sifatida faoliyat yuritadi. Respublikadagi ayni paytdagi 9 ming 309 ta mahalla raisining xotin-qizlar va oila bo‘yicha o‘rinbosarlari lavozimlari ham qo‘mita tizimiga o‘tkaziladi va har bir mahallada xotin-qizlar faoli lavozimi yangidan joriy qilinadi.

   Davlatimiz rahbari yig‘ilishni yakunlar ekan, shunday dedi: “Yurtimizda “Ayol baxtli bo‘lsa, jamiyat baxtli bo‘ladi”, degan ezgu qarash hayotimiz qoidasiga aylanishi uchun barchamiz birgalikda harakat qilishimiz kerak. Biz mamlakatimizda istiqomat qilayotgan barcha opa-singillarimiz, qizlarimiz, mo‘tabar onalarimizga munosib sharoit yaratib berish uchun bundan buyon ham barcha imkoniyatlarni ishga solamiz. Bir narsani alohida ta’kidlab aytmoqchiman: xotin-qizlar va oila masalasi – bu kundalik ishlar orasida shunchaki nomiga shug‘ullanadigan masala emas. Bu nafaqat bugungi kunimiz, balki ertangi kelajagimizni ham belgilab beradigan vazifa, kerak bo‘lsa, masalalarning masalasidir. Agar biz mehr-oqibat va sadoqat timsoli bo‘lgan mehribon va mo‘tabar ayollarga bitta yaxshilik qilsak, ishoninglar, bu o‘zimizga o‘nta yaxshilik bo‘lib qaytadi. Aziz opa-singillarimiz, onalarimiz bu yaxshilikning albatta qadriga yetadi, hayotdan rozi bo‘lib, shukronalik bilan yashaydi”.

  Darhaqiqat, Yurtboshimiz boshchiligida ayollarga munosib go‘zal hayot yaratish uchun barcha sharoitlar yaratilmoqda. Biz ayollar ham bildirilayotgan yuksak ishonchni oqlab, bu sharoitlardan unumli foydalangan holda, Vatanimiz ravnaqiga munosib hissamizni qo‘shmog‘imiz lozim. 

Go‘zal FAXRIDDINOVA,

«Demokratlashtirish va inson huquqlari» 

jurnali bosh mutaxassisi